Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) tarafından yerli ve milli imkanlarla geliştirilen Türkiye’nin ilk jet motorlu eğitim ve hafif taarruz uçağı Hürjet, ilk uçuşunu gerçekleştirdi.
TUSAŞ tarafından geliştirilen Hürjet, daha önce piste çıkmıştı. Hürjet, tek motorlu, tandem ve modern aviyonik suite sahip kokpiti ile üstün performans özelliklerini kullanarak kritik rol oynamak üzere tasarlandı.
Hürjet projesi, Jet Tekamül Eğitimi kapsamında kullanılan T-38 uçakları ile akrotim gösterilerinde kullanılan F-5 uçaklarının yerine Türk Hava Kuvvetleri envanterine dahil edilmek üzere başlatıldı. Hürjet ile Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde yer alan T-38 uçakları ile akrobasi gösterilerinde kullanılan F-5 uçaklarının yerine geçecek olan yeni nesil jet eğitim uçağının tasarlanması, üretilmesi, kalifikasyon ve sertifikasyon faaliyetlerinin tamamlanması hedefleniyor.
Proje kapsamında belirlenen konfigürasyonda ilk güvenli uçuş bugün gerçekleştirildi. Uçuş başarıyla yapıldı. Projenin sertifikasyon faaliyetlerinin 2025 yılı sonu itibarıyla tamamlanarak jet eğitim uçağı varyantının kullanıma sunulması da bu hedefler arasında yer alıyor.
HÜRJET NASIL BU NOKTAYA GELDİ?
Öte yandan Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada Hürjet ile ilgili önemli bilgiler vermişti. İsmail Demir’in açıklamaları şu şekilde:
“Bu çatı altında 4-5 tane çok önemli proje paralel yürüyor. Bunlardan birisi de HÜRJET. Türkiye’nin ilk jet insanlı uçağı olacak.
Kendi hava kuvvetlerimizin pilot eğitiminde kullanacağı uçağı ortaya çıkarmış oluyoruz. Sadece eğitim uçağı olarak kalmayacağını belirtiyoruz. Ufak tefek değişikliklerle yakın hava destek uçağı olarak da kullanılacak bir uçak olacak.
Milli Muharip Uçak (MMU) çok daha gelişmiş kabiliyetlere sahip bir uçak olacak. Madem böyle bir uçak yaptınız harekat alanında ihtiyaç olması durumunda silahlandırılarak kullanılması için deneme yapmakta fayda var. Çeşitli kullanım alanları açısından MMU başka, HÜRJET başka.
En önemlisi ilk jet eğitim uçağı tecrübemiz HÜRJET ile oldu.
HÜRJET’İN KOKPİTİ YERLİ VE MİLLİ OLARAK MI TASARLANDI?
Yerli ve milli, dünyada modern uçakların kokpiti burada var. Büyük ekranımız var, bugün baktığımızda F-35’te gördüğünüz kokpitten geri kalır tarafı yok. Yerli imkanlarla yaptığımız bir kokpit.
‘ÇOK SAYIDA SİPARİŞ BEKLİYORUZ’
Çok sayıda sipariş bekliyoruz. Uçağımız uçmaya başladıktan sonra test amaçlı veri almayı hedefleyen cihazlarımız var. Bunlardan gelen verilerle beraber uçağımızın tasarım aşamasında planlanan performans parametrelerini ne kadar gerçekleştirdiğini görmüş olacağız. Bu bir süreç, oradan gelecek verilerle karar safhasına gideceğiz. Arzumuz en kısa zamanda envantere almak.
HÜRJET Projesi
Tek motorlu ve tandem kokpitli Hürjet, üstün performans özellikleri ile modern savaş uçağı eğitiminde kritik bir rol oynamak üzere tasarlandı. Hürjet, harbe hazırlık geçiş eğitimi, hava devriyesi (silahlı ve silahsız) ve akrobatik gösteri uçağı gibi roller icra edebilecek.
Yaklaşık 14 metre uzunlukta, 5 metre yükseklikte ve 9,5 metre kanat açıklığında olacak Hürjet, 1,4 mach hıza ulaşabilecek, azami 45 bin feet seviyesinde uçuş gerçekleştirebilecek.
Uçakta üçer adet kanat altında ve bir adet gövde altında olmak üzere 7 istasyon bulunabilecek, bunlara farklı faydalı yükler takılabilecek. Hürjet, 3 tona yakın faydalı yük taşıyabilecek.
TUSAŞ, eğitim uçağı/sistem üretimi ve tasarımında sahip olduğu maliyet etkin bilgi ve tecrübeyi kullanarak pazarda ortaya çıkan potansiyele yönelik HÜRJET Programını başlattı.
HÜRJET ile Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde yer alan T-38 uçakları ile akrobasi gösterilerinde kullanılan F-5 uçaklarının yerine geçecek olan yeni nesil jet eğitim uçağının tasarlanması, üretilmesi, kalifikasyon ve sertifikasyon faaliyetlerinin tamamlanması hedefleniyor.
Proje kapsamında belirlenen konfigürasyonda ilk güvenli uçuşun 18 Mart 2023 yılı başında icra edilmesi, sertifikasyon faaliyetlerinin 2025 yılı sonu itibarıyla tamamlanarak jet eğitim uçağı varyantının kullanıma sunulması da bu hedefler arasında yer alıyor.
Üzerinde çalışılması planlanan konfigürasyonlar; Harbe Hazırlığa Geçiş Eğitimi, Hafif Taarruz (Yakın Hava Desteği), Eğitimlerde Karşıt Kuvvet Görevi, Hava Devriyesi (Silahlı ve Silahsız), Akrobatik Gösteri Uçağı, Uçak Gemisi Uyumlu Uçak olarak belirtiliyor.
Proje kapsamında iki adet prototip uçabilir uçak ile test faaliyetlerinde kullanılmak üzere bir adet statik ve bir adet yorulma test uçağı üretilmesi planlanıyor.
Hedef ayda 2 Hürjet üretmek
Proje kapsamında ilk aşamada üretilecek 2 prototipe yönelik çalışmalar büyük oranda tamamlandı. Prototiplerden biri dayanım, diğeri uçuş testlerinde kullanılacak. Dayanım testinde kullanılacak prototip hangardan çıktı ve tam boy statik testlerine tabi tutulacak. Uçuş yapacak prototiple ise yakın zamanda yer testlerine başlanacak.
Hürjet, motor entegrasyonu ve yer testleriyle 18 Mart 2023’teki ilk uçuşuna hazırlanacak. Sonrasında yürütülecek testler ve geliştirme faaliyetleriyle Hürjet’in 2025’te envantere girebilir hale gelmesi amaçlanıyor. Seri üretim döneminde ayda 2 Hürjet üretim kapasitesine ulaşılması hedefleniyor.
Hürjet için Ocak 2022’de Savunma Sanayii İcra Komitesinde seri üretim kararı alındı. İlk aşamada Hava Kuvvetlerine 16 Hürjet teslim edilecek. Malezya’daki 18 uçaklık hafif taarruz uçağı ihalesine de Hürjet ile teklif verildi.
Farklı görevlerin üstesinden gelecek
Tek motorlu ve tandem kokpitli Hürjet, üstün performans özellikleri ile modern savaş uçağı eğitiminde kritik bir rol oynamak üzere tasarlandı. Hürjet, harbe hazırlık geçiş eğitimi, hava devriyesi (silahlı ve silahsız) ve akrobatik gösteri uçağı gibi roller icra edebilecek.
Yaklaşık 14 metre uzunlukta, 5 metre yükseklikte ve 9,5 metre kanat açıklığında olacak Hürjet, 1,4 mach hıza ulaşabilecek, azami 45 bin feet seviyesinde uçuş gerçekleştirebilecek.
Uçakta üçer adet kanat altında ve bir adet gövde altında olmak üzere 7 istasyon bulunabilecek, bunlara farklı faydalı yükler takılabilecek. Hürjet, 3 tona yakın faydalı yük taşıyabilecek.
Üzerinde çalışılması planlanan konfigürasyonlar; Harbe Hazırlığa Geçiş Eğitimi, Hafif Taarruz (Yakın Hava Desteği), Eğitimlerde Karşıt Kuvvet Görevi, Hava Devriyesi (Silahlı ve Silahsız), Akrobatik Gösteri Uçağı, Uçak Gemisi Uyumlu Uçak olarak belirtiliyor.
Proje kapsamında iki adet prototip uçabilir uçak ile test faaliyetlerinde kullanılmak üzere bir adet statik ve bir adet yorulma test uçağı üretilmesi planlanıyor.
“HÜRJET Parçaların yüzde 80’i yerli ve milli olarak yan sanayide üretilecek”
2021 Ocak ayında başlayan detaylı teknik resim yayınlama faaliyetlerine Kritik Tasarım Aşaması tamamlandıktan sonra hız verilmiştir. Faaliyetlerin Mayıs 2021’de tamamlanması hedefleniyor. Teknik resimleri yayınlanan parçalar, TUSAŞ Ar-Ge ve Prototip Genel Müdür Yardımcısı tarafından öncelikle yan sanayide üretilmeye başlandı. Bu kapsamda üretilecek parçaların yüzde 80’inin yerli yardımcı sanayi firmaları tarafından, yüzde 20’sinin TUSAŞ tarafından üretilmesi planlanıyor.
Yaklaşık 500 TUSAŞ personelinin çalıştığı projenin ekip tasarım faaliyetlerinin tamamlanma oranı yaklaşık yüzde 66’ya ulaştı ve üretime başlandı. İlk montaj aleti kurulumunun devam ettiği belirtildi. Bileşen seviyesi montajının Ağustos 2021’de başlaması ve Mart 2022’de tamamlanması planlanıyor. Ardından, Nihai Montaj Hattı ve Yer / Uçuş Test faaliyetlerinin TUSAŞ Uçak Genel Müdür Yardımcısı tarafından yapılması planlanıyor.
Tebrik ve takdirlerimle