Türkler için tarihi olay! Sınırlar değişti: 1965’ten beri elinde tuttuğu toprağı komşuya devrettiler
Türk dünyasında tarihi bir olay yaşandı. Özbekistan ve Kırgızistan, Sovyetler Birliği’nden miras kalan tartışmalı araziler konusunda anlaşmaya vardı. Özbekistan, 1965’ten beri elinde tuttuğu 19 bin hektarlık toprağı Kırgızistan‘a devretti. Uzmanlar, sınırların belirlenmesiyle milyarlarca dolarlık projelerin hayata geçmesinin söz konusu olduğunu dile getirdi.
Özbekistan-Kırgızistan, silahlı çatışmalara neden olan sınır sorununu yıllar sonra çözmeyi başardı. Türk dünyasında yaşanan tarihi olayda Özbekistan, tartışmalı arazilerinin büyük bir kısmını Kırgızistan’a devretmeyi kabul etti. Sovyetler Birliği’nden miras kalan bu tartışma tamamen kapanmış oldu.
Kırgızistan’ın Celalabad bölgesinde 4 bin 485 hektarlık alanda yer alan Kempirabad adlı baraj Özbekistan’da kalacak. Ancak, barajdaki suyun yönetimi iki ülkenin ortak yönetiminde olacak. Kırgızistan vatandaşların suya erişimi açık olacak. Kırgızistan’a toplamda 19 bin hektardan oluşan Gavasay, Kök-Serek, Bayastan, Ungar-Too, Kara-Beles, Ak-Tash ve Uzgen ve Suzak bölgeleri devredilecek.
Elchi Sosyo-Politik Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Siyaset Bilimci Denis Berdakov, “Bu sınırda yaklaşık bir düzine tartışmalı bölge vardı. Yıllar süren müzakereler sonucunda, tartışmalı bölgelerin çoğu, yaklaşık 19.000 hektar, Kırgızistan’a gidiyor. Ve burada mevcut siyasi liderliği takdir etmeliyiz” dedi.
Kırgızistan’dan yapılan açıklamaya göre, Tacikistan’ın saldırılarında 59 Kırgız vatandaşı hayatını kaybetti, 163 kişi yaralandı, 282 ev de zarar gördü. 130 binden fazla kişi çatışma bölgesinden tahliye edildi. Tacikistan tarafından yapılan açıklamalarda ise 41 Tacik vatandaşının öldüğü, çok sayıda yaralının olduğu, 30 bin kişinin çatışma bölgesinden tahliye edildiği bilgisi verildi.
Kırgızistan’ın Tacikistan ile sınırı yaklaşık 970 ila 987 kilometre civarında bulunuyor. Taraflar bu sınırın yaklaşık 300 kilometresiyle ilgili anlaşmaya varamıyor. Bu nedenle Kırgızistan-Tacikistan sınırı hala tam olarak belirlenemedi. Bu sınır bölgesinde 2010’dan bu yana 200’den fazla gerginlik ve çatışma yaşandı. Bu da bölgedeki problemlerin bir an önce çözülmesi gerektiğine işaret eden önemli bir gösterge.
1965’TEN BERİ ELİNDE TUTTUĞU TOPRAĞI KOMŞUYA DEVRETTİLER
1991’de Sovyetler Birliği çöktüğünde pek çok komplikasyonun ortaya çıktığını dile getiren siyasilerin anlaşmayla büyük bir siyasi risk aldığını söyledi. Berdakov, “Kempir-Abad, 1965’ten beri Özbekistan’ın yetkisi altında. Şimdi su kullanımını düzenleyecek ortak bir komisyon oluşturuluyor” dedi. Berdakov, tanınmış bir dünya sınırının varlığının devlet egemenliğini önemli ölçüde güçlendirecek bir şey olduğunu kaydetti.
Özbekistan sınırının Kırgızistan için son derece önemli olduğunu vurgulayan Berdakov, “Kırgızistan’ın ciddi bir toprak kaybı olmadığı açık. Evet, Kempir-Abad rezervuarı hakkında ciddi sorular var, ancak ortak yönetim altında olacak. Bu bir büyük başarı. Konuyu inceleyenler, buradaki yaklaşımın son derece dengeli ve kasıtlı olduğunu anlayacaklardır. Çünkü on milyarlarca dolarlık projelerin uygulanması söz konusu. Kırgız-Çin-Özbek demiryolu, Tacikistan-Kırgızistan- Özbekistan-Çin doğalgaz boru hattı… Tüm Orta Asya’nın refahı tehlikede, olan bu. Bu belirsizlik sınırlar tarafından engelleniyor. Şimdi bu sorunu çözebileceğimiz noktaya geldik. Ama bundan vazgeçersek sorun, 5-10 yıl içinde koşullarımız çok daha kötü olacak. Bu nedenle, elbette stratejik çıkarlarımıza saygı duyarak şimdi karar vermeliyiz” dedi.
Kırgız-Tacik Savaşı: Etnik Çatışmadan Jeopolitik Çekişmeye
Karabağ ve Doğu Ukrayna’da yaşanan savaş ve krizler silsilesi, bir yıla yakın süredir uluslararası camianın dikkatlerini post-Sovyet coğrafyasına yoğunlaştırdı. Fakat Kasım 2020’den bu yana yaşanan en kanlı çatışmanın adresi, umulmadık ya da yalnızca zamanı kestirilmeyen bir biçimde, Orta Asya oldu.
28 Nisan ve 1 Mayıs arasında süren çatışmalarda 36 Kırgız ve 12 Tacik vatandaşı hayatını kaybetti; özellikle Kırgızların ağır sivil kayıp verdiği süreçte 5 yaşında bir çocuğun hayatını kaybetmesi de en üzücü gelişmelerden biri oldu.
Kırgızistan’da ilan edilen yas, aynı zamanda 154 yaralı ve savaş bölgesi Batken bölgesinden taşınan 50 bin kadar kişi içindi. Rusya’nın itidal çağrıları, zaten Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (İngilizce: CSTO, Rusça: ODKB) ve Avrasya Ekonomik Birliği’nin (EAEU) devam etmekte olan toplantıları ile birleşince karşılık buldu. Batken’de 100’den fazla kamu binası ve köy halkının mülkü tahrip edildi; 4 Mayıs’ta Kırgız Cumhurbaşkanı’nın bölgeye özel statü vereceği ilan edildi.
KIRGIZİSTAN, TÜRKİYE’DEN tb-2 SİHA ALDI
Kırgızistan, Türkiye’den Bayraktar TB2 Silahlı Taktik İnsansız Hava Aracı (SİHA) ve 40 adet zırhlı askeri teçhizat satın almıştı. Kırgızistan Milli Güvenlik Devlet Sınır Servisi tarafından düzenlenen askeri törende konuşan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Türkiye’den SİHA alınacağını duyurmuştu. Alınan SİHA’lar ve 40 adet zırhlı askeri teçhizat, Kırgızistan-Tacikistan sınırında yer alan çatışma bölgesine sevk edilmişti.
Kırgızistan, Türkiye’den Bayraktar TB2 SİHA’larının satın alınacağını açıklamıştı. Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov, 21 Ekim 2021’de Başkent Bişkek’te düzenlenen askeri törende, Türkiye’den SİHA ve askeri teçhizat alınacağını duyurmuştu.