Balıkesir'in Bandırma ilçesinde Türkiye ile Çin Bor Karbür tesisi inşa edecek Türkiye sahip olduğu bor rezervlerini stratejik güce dönüştürüyor. Bandırma’da kurulan bor karbür tesisinde nükleerde ve savunma alanında kullanılacak malzemeler üretileceğini söyleyen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Bir birime sattığımız madeni bin birime geri alıyorduk. Artık dışarıdan alma dönemi bitti” dedi. Balıkesir'in Bandırma ilçesinde inşa edilecek Bor Karbür tesisi ile savunma sanayi büyük ivme kazanacak. Tesisteki bor karbür ile zırh yapımında 500 kat, nükleer alanda ise 2 bin kat katma değer sağlanacak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından bir süre önce açıklanan ve Balıkesir'in Bandırma ilçesine kurulması planlanan Bor Karbür Tesisi'nin temeli 2019'da atıldı. 24 ayda bitirildi, tesis üretime geçtiğinde savunma sanayine katkı sağlayacak. Tesisin yıllık 800 ton üretim yapacağı öğrenildi.
Türkiye Bor madeni için Fabrika kurdu Dünya bor rezervinin yüzde 73'üne sahip olan Türkiye, elindeki cevheri katma değerli üretime çevirmek için önemli bir projeye başlıyor. Uzun zamandır hazırlıkların sürdüğü Bor Karbür Üretim Tesisi için ilk kazma yarın Balıkesir Bandırma'da vurulacak. Çin'de yerleşik China Machinery Engineering Corporation (CMEC) firmasının inşa edeceği fabrika 70 milyon dolara mal olacak. Tesisin 24 ay gibi kısa bir sürede tamamlanması planlanırken, 250 kişiyi de istihdam edecek. Tesis, ilk etapta 1.000 ton/yıl kapasiteyle devreye girecek. Burada zırh üretimi ve nükleer başta olmak üzere farklı sektörlerde kullanılan bor içerikli ürünler üretilecek. Tesis sayesinde Eti Maden'in 2018 yılında ilk defa ulaştığı bir milyar dolarlık satış geliri de katlanacak. Borik asit ve bor oksit gibi rafine bor ürünleri kullanılarak elde edilen bor karbür; askerî amaçlı uygulamalarda zırh malzemelerinde, aşınmaya dayanıklı makine ve seramik parçalarının üretiminde kullanılacak. Özellikle savunma sanayi için kritik öneme sahip ileri teknoloji bir ürün olan bor karbür ile katma değer; bor karbür gibi ürünlerde 150 katına, bu ürünlerin kullanıldığı zırh yapımında 500, nükleer gibi sektörlerde ise iki bin katına çıkmış olacak. Türkiye'nin savunma sanayiinde yerlilik oranları katlanarak artırılırken bor karbür tesisi ile birlikte savunmada Türkiye stratejik üstünlük de elde edecek. İleri teknolojili ürünlerin üretiminde kullanılan bor karbürün kamu-özel iş birliği içerisinde gerçekleştirilmesi amacıyla TRBOR Bor Teknolojileri AŞ şirketi kuruldu. Söz konusu şirkette Eti Maden de yüzde 33 paya sahip olacak.
BOR KARBÜR NEREDE KULLANILIR
Türkiye ALTAY TANKI İÇİN "BOR KARBÜR ZIRH" ÜRETTİ
AR-GE ÇALIŞMALARININ YÜZDE 30'U, BORLU MALZEMELERLE İLGİLİ Bor Karbür Son Ürün Kullanım Alanları Savunma Sanayii: Zırhlı Araç ve Zırh Plaka Refrakter & Aşındırıcı: Nozzle ve Aşındırıcı Otomotiv: Fren balatası ve kesici uç takımı Uzay & Havacılık: Roket yakıtı ve Helikopter pervanesi Nükleer Endüstri: Nükleer reaktör kontrol çubuğu ve radyasyon koruma Elektronik: Diyot ve Termokulp
BOR KARBÜR NEREDE KULLANILIR
Bor Karbür, madenden çıkan borun katma değerini işleme yoluyla oluşturulan, yaklaşık 2 bin kata kadar artıran bir teknolojiye verilen addır. Bor Karbür, endüstriyel, savunma sanayi ve nükleer enerji santrallerinde kullanılabilmektedir. Bor karbürden sertlik değeri yüksek, korozyon çeşitlerine karşı direnci olan, yüksek ısıya dayanıklı, hafif ve sağlam zırhlar üretilmektedir. Bor karbür ileri teknolojik seramik ham maddesidir ve diğer geleneksel zırh malzemeleri ile karşılaştırıldığında %70 civarında hafiflik gösterir. Savunma sanayisinde hafifliğin ön planda olduğu yelek ve helikopter zırhlarında da kullanımı görülmektedir. Nükleer enerji santrallerinde bor karbür, yakıt yükleme çubuğu ve radyasyondan korunmak için kullanılırlar. Nükleer enerjinin önemi ile bor karbürün bu alanda kullanımı da artmaktadır.Nükleer santrallerin boru hatlarında bor alaşımları kullanılır.
Türkiye ALTAY TANKI İÇİN "BOR KARBÜR ZIRH" ÜRETTİ
Bor savunma sanayinde de kullanılıyor. Bor karbür, yüksek sertlik ve düşük yoğunluk gibi özellikleri nedeniyle askeri amaçlı olarak havacılık, hafif zırhlı araçlar ve personel koruma alanlarında zırh yapımında kullanılan malzemelerden biri. TENMAK-BOREN tarafından desteklenen proje kapsamında bir teknoloji firması, kurşun geçirmez bor karbür zırh üretmeyi başardı. Bor karbür zırh seramiklerinin pazar payı, her geçen gün büyüyor ve talep artıyor. Türkiye'de yerli teknoloji ile geliştirilen zırh malzemesinin teknik özellikleri ile rekabet avantajına sahip olduğunu söyleyen Yörükoğlu, Türkiye'nin bor madeni açısından zenginliği de göz önüne alındığında, bor karbür ve özel bor bileşiklerinin, zırh vb. savunma ihtiyaçlarına yönelik olarak yurt içinde geliştirilmesi ve üretilmesinin stratejik önem taşıdığını kaydetti. Bu doğrultuda Eti Maden tarafından altyapısı kurulan bor karbür üretim tesisinin özellikle Türkiye savunma sanayisi için önemli bir atılım olacağını belirten Yönükoğlu, "Ayrıca Enstitümüz bünyesinde yüksek saflıkta ve ticari üretim yöntemine göre daha düşük sıcaklıklarda bor karbür toz üretilmesine olanak sağlayan yöntemler üzerine Ar-Ge faaliyetleri gerçekleştiriliyor. Bu faaliyetler neticesinde hedeflenen özelliklere sahip bor karbür toz elde edilmiştir" dedi.
BOR KARBÜR SÜPERSONİK UÇAK VE FÜZELERDE KULLANILIYOR
Yüksek sıcaklık uygulamaları ve araç zırhlarında kullanım alanı bulan metal borürler ise son dönemlerde süpersonik uçak ve füzelerin ve yörünge giriş araçlarının (roket, insanlı ve insansız uzay araçları) nozüllerinde ve gövdelerinde kullanılan yüksek sıcaklıklara dayanıklı kompozit seramiklerin de temelini oluşturuyor. Enstitü bünyesinde farklı yöntemlerle metal borür tozların üretim çalışmaları gerçekleştiriliyor. Ayrıca üretilen tozların nihai kullanım yerine göre plaka, nozul vb. ürünlerin üretimine yönelik Ar-Ge faaliyetleri de 2 bin 500ºC sıcaklıklara çıkılabilmesine imkân sağlayan 50 ton kapasiteli yerli üretim, sıcak presle gerçekleştiriliyor. Alüminyum Borür (AlB12) olarak özellikle savunma sanayinde kompozit katı roket yakıtında enerjetik malzeme olarak tercih ediliyor. Yerli savunma sanayi için kritik önemde olan bu malzeme, TENMAK-BOREN'in desteğiyle PAVEZYUM Kimya Sanayi Tic. A.Ş. tarafından geliştirilmiş olup ticari olarak üretimi yapılıyor.2022 İHRACAT HEDEFİ 1.1 MİLYAR DOLAR
Türkiye, 2021 yılında 1 milyar 30 milyon dolarlık bor ve bor ürünleri ihracatı gerçekleştirerek tüm zamanların rekorunu kırmıştı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bor ve bor ürünleri ihracatında 2022'de de rekor beklentisini dile getirmiş, bor sektörünün ihracat gelirini artırmak için katma değer üreten tesisler kurulacağını kaydetmişti. Dönmez, 2022 yılı ihracat öngörüsünü 1.1 milyar dolar olarak açıklamıştı. Dönmez, 2021'de 2.6 milyon ton bor ve bor ürünü satıldığını ve bu miktarın 2.5 milyon tonunun ihraç edildiğini kaydetmişti.AR-GE ÇALIŞMALARININ YÜZDE 30'U, BORLU MALZEMELERLE İLGİLİ
Bor elementinin, mukavemet artırıcı, ısı yalıtıcı, alev geciktirici-duman bastırıcı, antimikrobiyal etken madde, süperiletken, kanser önleyici, katı yağlayıcı, radyasyon ve savunma zırhı, enerji taşıyıcı-depolayıcı, bitki besleyici ve temizleyici gibi bilinen birçok etkisi bulunuyor. TENMAK-BOREN Başkanı Yörükoğlu, bu özelliklerine binaen kimya, malzeme, tarım, inşaat, nükleer enerji, savunma sanayi, temizlik, sağlık sektörleri başta olmak üzere sanayinin 250'den fazla alanında az ya da çok kullanması nedeniyle "sanayinin tuzu" olarak tabir edilen bor üzerinde çok fazla araştırma yapıldığını ve birçok kimyasal bileşik ve ürün geliştirildiğinin altını çiziyor. Bor üzerine yapılan Ar-Ge faaliyetlerinin son dönemde artarak devam ettiğini işaret eden Yörükoğlu, dünya akademi çevrelerinin her yıl bor ile ilgili yaklaşık 7 bin makale ve 13 bin adet de patent yayınladığını kaydetti. Bu çalışmaların yüzde 30'unun borlu malzemelerle ilgili olduğunu dile getirdi.